بازار خودروی روسیه؛ فرصت‌ها و تهدیدها

با توجه به وضع تحریم‌ها علیه روسیه از سوی غربی‌ها در پی مناقشه این کشور با اوکراین، صنعت خودروسازی این کشور چیزی حدود دو سوم توان خود را از دست داد و تیراژ تولید خودرو در آن به‌شدت افت کرد. همچنین با توجه به حضور برندهای بزرگ خودرویی جهان در بازار بزرگ روسیه که پس از تحریم‌های یاد شده یک به یک این کشور را ترک کرده و یا در حال ترک آن هستند، بازار خودروی روسیه در حال تجربه یک دوره افول و رکود است، به‌طوری که اکنون نیاز بالایی به خودرو، قطعات و لوازم یدکی خودرو و خدمات افترمارکت در این کشور وجود دارد.

مسکو پایتخت روسیه با برگزاری نمایشگاه اتومبیلیتی ۲۰۲۲ از ۳۱ مرداد تا سوم شهریورماه ۱۴۰۱ (برابر با ۲۲ تا ۲۵ اوت ۲۰۲۲) میزبان خودروسازان، قطعه سازان و صنعتگرانی از کشورهای روسیه، ایران، ترکیه، چین و برخی دیگر از کشورها بود.

آنچه در این نمایشگاه مشاهده شد، اشتیاق بیش از حد و استقبال فراتر از انتظار از صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی ایران بود. جمهوری اسلامی ایران با ۹۰۰ متر مربع غرفه سازی و در اختیار داشتن یک‌هزار و ۷۰۰ مترمربع سالن به صورت متمرکز و حضور پاویون ایران در این سالن با همراهی ایران‌خودرو و سایپا و قطعه‌سازان بزرگی همچون کروز، آذین خودرو و …، پس از روسیه بیشترین متراژ نمایشگاه را در اختیار داشت.

اهداف حضور شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه

توسعه صادرات خودرو و قطعات از ایران، نخستین هدف از این حضور پرشور بود. در زمینه قطعات خودرویی، آنچه روس‌ها پیش از برپایی نمایشگاه طی فهرستی از ایرانی‌ها خواسته بودند، همه از سوی شرکت‌های حاضر در نمایشگاه قابلیت تامین داشت.

واردات قطعات مورد نیاز از روسیه، هدف دوم بود. لازم به ذکر است خودرویی نظیر ال۹۰ پیش از این در هر دو کشور تولید می‌شد که اکنون با توقف مواجه است و شرکت‌های دو طرف می‌توانند با بررسی همه جوانب کار، این خودرو و سایر خودروهایی که روی همین پلتفرم تولید می‌شده را به مدار تولید بازگردانند.

تبادل فناوری و دانش فنی و در نهایت تولید مشترک خودرو و قطعه در خاک روسیه و خاک ایران، دو هدف اصلی دیگر حضور در این نمایشگاه بود. تحریم شدن کشور روسیه از یک سو و تداوم تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان، ائتلاف دوجانبه نانوشته‌ای را ایجاد کرده بود که هم امید را به صنعتگران روسی بازگرداند و هم فرصتی استثنایی برای قطعه سازان و خودروسازان ایرانی شد.

در چند روز برپایی این نمایشگاه، ۷۰۰ میلیون یورو تفاهم‌نامه بین شرکت‌های قطعه ساز و خودروساز ایرانی و روسی منعقد شد که می‌تواند به مرحله اجرا برسد و این تازه نقطه شروع همکاری‌هاست.

حضور مقام‌های بلندپایه دو کشور و در راس همه آنها، آقای فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان و آقای کریم‌اف، معاون نخست وزیر روسیه حاکی از اهمیت این نمایشگاه بود. همراهی و همکاری سفیر محترم ایران در روسیه از ابتدا تا انتهای برگزاری نمایشگاه کمک و دلگرمی شایان توجهی به فعالان صنعتی محسوب می‌شود. همچنین کمر همت بستن سازمان توسعه تجارت و شخص آقای پیمان پاک معاون وزیر صمت و حضور سایر افراد از جمله رییس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، معاون امور حمل و نقل وزارت صنعت، معدن و تجارت و مدیرعاملان دو خودروسازی بزرگ کشور در این نمایشگاه برون‌مرزی بی بدیل بود.

در کوران برگزاری این نمایشگاه، نشست هایی بین معاونان وزیر صمت با همتایان روسی و همچنین فعالان خودرویی و قطعه سازی ایرانی و روسیه برگزار شد. صحبت‌ها و توافقاتی که با «ازبر بانک» روسیه به‌ویژه در زمینه تامین سرمایه‌گذاری‌های لازم در خاک روسیه و تامین مالی پروژه‌های مشترکی که شکل خواهد گرفت، نکته مهم دیگر این رویداد و جزو دستاوردهای کشورمان بود.

در مقابل، تولید قطعه و تحویل به خودروسازان روسی و تولید خودرو (چه با برند و پلتفرم مشترک و چه توسط ایرانی ها در روسیه) فرصت‌های بالقوه‌ای است که برای این همسایه شمالی فراهم شده است.

با این وجود، حضور دو رقیب جدی یعنی ترکیه و روسیه و صنعتگران دو کشور، در این نمایشگاه خودنمایی می‌کرد.

لزوم تشکیل تیمی از کارشناسان برای پیگیری همکاری بین شرکت‌های ایرانی و روسی

با وجود همه مزایای و فرصت‌های یاد شده، اما به اعتقاد کارشناسان، باید تیمی از کارشناسان خبره برای پیگیری مصوبات و تصمیمات همکاری بین شرکت‌های ایرانی و روسی تشکیل شود، در غیر این صورت تصمیمات، مصوبه‌ها و تفاهم‌نامه‌های منعقده پیگیری نشود، هیچ چیز عاید کشورمان نخواهد شد.

این تیم باید متشکل از کارشناسانی خبره از خودروسازان، انجمن قطعه‌سازان، وزارت صمت، اتاق بازرگانی، سازمان توسعه تجارت و معاونت حمل و نقل وزارت صمت و در تعامل با وزارت امور خارجه و سفارت ایران در روسیه تشکیل شود.

برپایه آمارها، روسیه یک بازار بزرگ با حجم سالیانه ۲۷۰ میلیارد یورو است که ۵۸ درصد معاملاتش با اروپا انجام می‌شود و با توجه به تحریم این کشور حتی اگر بتوانیم ۱۰ درصد این بازار را در اختیار بگیریم به معنای تجارت ۲۷ میلیارد یورویی است که پتانسیل بالایی محسوب می‌شود.

اکنون فضای همکاری بسیار خوبی بین دو کشور وجود دارد که باید با استفاده از این فضا در جهت روابط برد- برد، از فرصت‌سوزی جلوگیری کنیم.

کارشناسان خواستار تشکیل نمایشگاه دائمی برای شرکت‌های ایرانی در روسیه و استفاده از سیستم‌های تبلیغی و ترویجی این کشور در جهت بازاریابی برای محصولات و تولیدات ایرانی، همچنین ارائه مشوق‌هایی برای تجار و صنعتگران از جمله لغو ویزا برای حضور راحت‌تر در این کشور هستند تا برنامه‌های توسعه صادرات در روسیه با قدرت و قوت بیشتری دنباله‌گیری شود.

نمایشگاه اتومبیلیتی ۲۰۲۲ مسکو با حضور معاون نخست وزیر روسیه، سفیر ایران در روسیه و وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان افتتاح شد که در محل نمایشگاه‌های بین المللی مسکو (Expo Center) با حضور حدود ۶۰۰  شرکت از ۱۸ کشور از جمله چین و ترکیه و در ۳۰ هزار متر مربع فضای نمایشگاهی برگزار شد.
این بزرگترین حضور نمایشگاهی ایران در سطح بین‌المللی بود، به‌طوری که جمهوری اسلامی ایران در پاویونی با یک‌هزار و ۷۰۰ متر مربع سالن اختصاصی و ۹۰۰ متر غرفه، بزرگترین کشور حاضر در این نمایشگاه بود که چنین حضوری در تاریخ نمایشگاه های برون‌مرزی کشورمان بی‌نظیر است و شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز ایرانی آخرین دستاوردها و محصولات خود را در معرض دید قرار دادند.

بیش از ۵۰ شرکت ایرانی در قالب ۱۵۰ نفر غرفه‌دار و هیات همراه در این نمایشگاه حضور داشتند. نمایشگاهی که نقطه شروعی در مراودات خودرویی دو کشور محسوب می‌شود و گرچه پیش از ایران، چینی‌ها و ترک‌ها در این بازار بزرگ حضور یافتند، اما باید با استفاده از این فرصت تاریخی، درس‌گرفتن از فرصت‌سوزی‌های گذشته، همچنین ارائه مشوق‌ها و حمایت‌های لازم به تجار و صنعتگران، مراقب بود تا بازار را به رقبای ترکیه‌ای و چینی واگذار نکنیم.