نمایشگاه اتومبیلیتی ۲۰۲۲ مسکو فرصتی برای خودروسازان و قطعه‌سازان ایرانی شد تا با حضوری منسجم و پرقدرت، بخشی از توان این صنعت راهبردی کشورمان را برای تامین نیازهای خودروسازی روسیه به نمایش بگذارند. فرصت بی‌بدیلی که در صورت بی‌توجهی به برخی نکات می‌تواند به راحتی از دست برود و ما را از درآمدهای ارزی و فرصت تکمیل صنایع آسیب دیده از کشورمان در تحریم‌ها محروم کند.
با توجه به وضع تحریم‌ها علیه روسیه از سوی غربی‌ها در پی مناقشه این کشور با اوکراین، صنعت خودروسازی این کشور چیزی حدود دو سوم توان خود را از دست داد و تیراژ تولید خودرو در آن به‌شدت افت کرد. همچنین با توجه به حضور برندهای بزرگ خودرویی جهان در بازار بزرگ روسیه که پس از تحریم‌های یاد شده یک به یک این کشور را ترک کرده و یا در حال ترک آن هستند، بازار خودروی روسیه در حال تجربه یک دوره افول و رکود است، به‌طوری که اکنون نیاز بالایی به خودرو، قطعات و لوازم یدکی خودرو و خدمات افترمارکت در این کشور وجود دارد.
مسکو پایتخت روسیه با برگزاری نمایشگاه اتومبیلیتی ۲۰۲۲ از ۳۱ مرداد تا سوم شهریورماه ۱۴۰۱ (برابر با ۲۲ تا ۲۵ اوت ۲۰۲۲) میزبان خودروسازان، قطعه سازان و صنعتگرانی از کشورهای روسیه، ایران، ترکیه، چین و برخی دیگر از کشورها بود.
آنچه در این نمایشگاه مشاهده شد، اشتیاق بیش از حد و استقبال فراتر از انتظار از صنعت خودروسازی و قطعه‌سازی ایران بود. جمهوری اسلامی ایران با ۹۰۰ متر مربع غرفه سازی و در اختیار داشتن یک‌هزار و ۷۰۰ مترمربع سالن به صورت متمرکز و حضور پاویون ایران در این سالن با همراهی ایران‌خودرو و سایپا و قطعه‌سازان بزرگی همچون کروز، آذین خودرو و …، پس از روسیه بیشترین متراژ نمایشگاه را در اختیار داشت.
اهداف حضور شرکت‌های ایرانی در نمایشگاه
توسعه صادرات خودرو و قطعات از ایران، نخستین هدف از این حضور پرشور بود. در زمینه قطعات خودرویی، آنچه روس‌ها پیش از برپایی نمایشگاه طی فهرستی از ایرانی‌ها خواسته بودند، همه از سوی شرکت‌های حاضر در نمایشگاه قابلیت تامین داشت.
واردات قطعات مورد نیاز از روسیه، هدف دوم بود. لازم به ذکر است خودرویی نظیر ال۹۰ پیش از این در هر دو کشور تولید می‌شد که اکنون با توقف مواجه است و شرکت‌های دو طرف می‌توانند با بررسی همه جوانب کار، این خودرو و سایر خودروهایی که روی همین پلتفرم تولید می‌شده را به مدار تولید بازگردانند.
تبادل فناوری و دانش فنی و در نهایت تولید مشترک خودرو و قطعه در خاک روسیه و خاک ایران، دو هدف اصلی دیگر حضور در این نمایشگاه بود. تحریم شدن کشور روسیه از یک سو و تداوم تحریم‌های ظالمانه علیه کشورمان، ائتلاف دوجانبه نانوشته‌ای را ایجاد کرده بود که هم امید را به صنعتگران روسی بازگرداند و هم فرصتی استثنایی برای قطعه سازان و خودروسازان ایرانی شد.
در چند روز برپایی این نمایشگاه، ۷۰۰ میلیون یورو تفاهم‌نامه بین شرکت‌های قطعه ساز و خودروساز ایرانی و روسی منعقد شد که می‌تواند به مرحله اجرا برسد و این تازه نقطه شروع همکاری‌هاست.
حضور مقام‌های بلندپایه دو کشور و در راس همه آنها، آقای فاطمی‌امین، وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان و آقای کریم‌اف، معاون نخست وزیر روسیه حاکی از اهمیت این نمایشگاه بود. همراهی و همکاری سفیر محترم ایران در روسیه از ابتدا تا انتهای برگزاری نمایشگاه کمک و دلگرمی شایان توجهی به فعالان صنعتی محسوب می‌شود. همچنین کمر همت بستن سازمان توسعه تجارت و شخص آقای پیمان پاک معاون وزیر صمت و حضور سایر افراد از جمله رییس سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران، معاون امور حمل و نقل وزارت صنعت، معدن و تجارت و مدیرعاملان دو خودروسازی بزرگ کشور در این نمایشگاه برون‌مرزی بی بدیل بود.
در کوران برگزاری این نمایشگاه، نشست هایی بین معاونان وزیر صمت با همتایان روسی و همچنین فعالان خودرویی و قطعه سازی ایرانی و روسیه برگزار شد. صحبت‌ها و توافقاتی که با «ازبر بانک» روسیه به‌ویژه در زمینه تامین سرمایه‌گذاری‌های لازم در خاک روسیه و تامین مالی پروژه‌های مشترکی که شکل خواهد گرفت، نکته مهم دیگر این رویداد و جزو دستاوردهای کشورمان بود.
در مقابل، تولید قطعه و تحویل به خودروسازان روسی و تولید خودرو (چه با برند و پلتفرم مشترک و چه توسط ایرانی ها در روسیه) فرصت‌های بالقوه‌ای است که برای این همسایه شمالی فراهم شده است.
با این وجود، حضور دو رقیب جدی یعنی ترکیه و روسیه و صنعتگران دو کشور، در این نمایشگاه خودنمایی می‌کرد.
لزوم تشکیل تیمی از کارشناسان برای پیگیری همکاری بین شرکت‌های ایرانی و روسی
با وجود همه مزایای و فرصت‌های یاد شده، اما به اعتقاد کارشناسان، باید تیمی از کارشناسان خبره برای پیگیری مصوبات و تصمیمات همکاری بین شرکت‌های ایرانی و روسی تشکیل شود، در غیر این صورت تصمیمات، مصوبه‌ها و تفاهم‌نامه‌های منعقده پیگیری نشود، هیچ چیز عاید کشورمان نخواهد شد.
این تیم باید متشکل از کارشناسانی خبره از خودروسازان، انجمن قطعه‌سازان، وزارت صمت، اتاق بازرگانی، سازمان توسعه تجارت و معاونت حمل و نقل وزارت صمت و در تعامل با وزارت امور خارجه و سفارت ایران در روسیه تشکیل شود.
برپایه آمارها، روسیه یک بازار بزرگ با حجم سالیانه ۲۷۰ میلیارد یورو است که ۵۸ درصد معاملاتش با اروپا انجام می‌شود و با توجه به تحریم این کشور حتی اگر بتوانیم ۱۰ درصد این بازار را در اختیار بگیریم به معنای تجارت ۲۷ میلیارد یورویی است که پتانسیل بالایی محسوب می‌شود.
اکنون فضای همکاری بسیار خوبی بین دو کشور وجود دارد که باید با استفاده از این فضا در جهت روابط برد- برد، از فرصت‌سوزی جلوگیری کنیم.
کارشناسان خواستار تشکیل نمایشگاه دائمی برای شرکت‌های ایرانی در روسیه و استفاده از سیستم‌های تبلیغی و ترویجی این کشور در جهت بازاریابی برای محصولات و تولیدات ایرانی، همچنین ارائه مشوق‌هایی برای تجار و صنعتگران از جمله لغو ویزا برای حضور راحت‌تر در این کشور هستند تا برنامه‌های توسعه صادرات در روسیه با قدرت و قوت بیشتری دنباله‌گیری شود.
نمایشگاه اتومبیلیتی ۲۰۲۲ مسکو با حضور معاون نخست وزیر روسیه، سفیر ایران در روسیه و وزیر صنعت، معدن و تجارت کشورمان افتتاح شد که در محل نمایشگاه‌های بین المللی مسکو (Expo Center) با حضور حدود ۶۰۰ شرکت از ۱۸ کشور از جمله چین و ترکیه و در ۳۰ هزار متر مربع فضای نمایشگاهی برگزار شد.
این بزرگترین حضور نمایشگاهی ایران در سطح بین‌المللی بود، به‌طوری که جمهوری اسلامی ایران در پاویونی با یک‌هزار و ۷۰۰ متر مربع سالن اختصاصی و ۹۰۰ متر غرفه، بزرگترین کشور حاضر در این نمایشگاه بود که چنین حضوری در تاریخ نمایشگاه های برون‌مرزی کشورمان بی‌نظیر است و شرکت‌های خودروساز و قطعه‌ساز ایرانی آخرین دستاوردها و محصولات خود را در معرض دید قرار دادند.
بیش از ۵۰ شرکت ایرانی در قالب ۱۵۰ نفر غرفه‌دار و هیات همراه در این نمایشگاه حضور داشتند. نمایشگاهی که نقطه شروعی در مراودات خودرویی دو کشور محسوب می‌شود و گرچه پیش از ایران، چینی‌ها و ترک‌ها در این بازار بزرگ حضور یافتند، اما باید با استفاده از این فرصت تاریخی، درس‌گرفتن از فرصت‌سوزی‌های گذشته، همچنین ارائه مشوق‌ها و حمایت‌های لازم به تجار و صنعتگران، مراقب بود تا بازار را به رقبای ترکیه‌ای و چینی واگذار نکنیم.
کمیسیون تلفیق لایحه بودجه۱۴۰۲، علاوه بر مکلف کردن خودروسازان به عرضه خودرو در بورس کالا، واردات خودروهای دست دوم خارجی را تصویب کرد.
شورای عالی بورس با اتفاق آرا به ادامه عرضه خودرو در بورس رای داد و از همین امروز اطلاعیه‌های عرضه منتشر خواهد شد.
یک استاد دانشگاه و کارشناس صنعت خودرو بر این باور است که دستورالعمل جدید شورای رقابت به معنای سرشاخ شدن با کل نظام اقتصادی است.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار درباره انحصاری بودن خودرو در کشور، گفت: در تمام بخش‌های بازار انحصاری نیست اگر این‌گونه باشد در تمام دنیا خودرو کالایی انحصاری است، خودرو جزو صنایعی است که تولیدکنندگان آن همیشه محدود هستند.
رییس کمیسیون اقتصادی مجلس گفت: دستورالعمل شورای رقابت مغایر با سیاست‌های رییس جمهور است و عملا صنعت خودرو را دچار بحران می‌کند؛ نگرانی‌ها در این زمینه را به سران قوا اعلام کرده‌ایم و اگر این شورا در تصمیم خود تجدید نظر نکند، اقدامات لازم برای اصلاح قانون مربوط به شورای رقابت را آغاز می‌کنیم.
به دنبال مصوبه اخیر شورای رقابت، شرکت گروه بهمن اعلام کرد که مصوبه مذکور نافی سایر قوانین جاری کشور در خصوص کالاهای پذیرفته شده در بورس کالا است.
یک کارشناس بازار سرمایه شورای رقابت را مسبب ریزش بورس و آب شدن سرمایه میلیون‌ها نفر از مردم و سهامداران دانست و گفت: اقتصاد، پادگان نیست که اعلام شود به قیمت‌هایی که ما می‌گوییم باید محصول تولیدی خود را به فروش برسانی و این روش باعث زیان هزاران میلیارد تومان در صنعت خودرو خواهد شد.
یک کارشناس مسایل اقتصادی گفت: بهتر است با عرضه خودرو در بورس کالا و حذف قیمتگذاری دستوری، فضای رقابتی در صنعت خودرو بیش از گذشته توسعه یابد.
دستورالعمل تنظیم بازار خودرو از سوی شورای رقابت در حالی به تصویب رسیده است که ماده ۲ این مصوبه در تضاد آشکار با مصوبه ۷ آبان ماه هیات وزیران در خصوص عرضه خودروهای وارداتی در بورس کالا است!
یک کارشناس بازار سرمایه گفت: دستورالعمل اخیر شورای رقابت برای تنظیم بازار خودرو و اصرار برای فروش خودرو در سامانه یکپارچه فروش، در واقع اصرار به تکرار همان روش اشتباهی است که منجر به تحمیل زیان ۲۰۰ هزار میلیارد تومانی به سهامداران خودروسازی کشور شد.
مدیر سابق نظارت بر بورس‌های سازمان بورس با اعتقاد بر عدم موفقیت روش قبلی شورای رقابت اعلام کرد: شرکت‌های تولیدی سرمایه مردم هستند و براساس سرمایه مردم شکل گرفته‌اند، بنابراین نمی‌شود با سرکوب قیمت خودرو، توقع تعادل بازار و رشد کیفیت خودرو را از تولیدکنندگان داشت.
نخستین مدیرعامل فرابورس ایران گفت: اهداف اصلی عرضه خودرو در بورس، «شفافیت و کشف عادلانه و واقعی قیمت»، «سود همزمان مصرف کننده و خودروساز»، «ایجاد بازار رقابتی» و «تولید خودروهای با کیفیت‌تر» است که با تداوم عرضه، بخش عمده این موارد که می‌تواند صنعت خودرو را متحول کند، محقق خواهد شد.
یک فعال صنعتی گفت: فرمایشات مدبرانه رهبر معظم انقلاب به‌ویژه تاکیدات معظم‌له بر فراهم کردن زیرساخت‌های مورد نیاز به‌منظور جلوگیری از مهاجرت نخبگان، تامین اشتغال مناسب برای جوانان و جبران عقب‌ماندگی‌ها به‌ویژه در حوزه فناوری، باید سرلوحه مسوولان و بخش خصوصی باشد.
ادامه و استمرار عرضه خودروها در بورس کالا در حالی در هاله‌ای از ابهام قرار گرفته که نظرات متعددی در خصوص نحوه عرضه خودروهای داخلی وجود دارد دبیر انجمن قطعه‌سازان ضمن گلایه از این موضوع، عنوان کرد: برای فروش ساده یک کالا که در همه دنیا بر اساس عرضه و تقاضا انجام می‌شود، چندین راه و شیوه عجیب و غریب طراحی کرده‌اند، اما در اجرای همین شیوه‌ها هم تردید وجود دارد و هر روز با یک تصمیم جدید مواجه هستیم.
رئیس سازمان بورس و اوراق بهادار اعلام‌کرد: عرضه کمتر از ۵۰ هزار خودرو در بورس کالا، بیش از ۱۳ هزار و ۳۵۰ میلیارد تومان از جیب واسطه‌ها و دلالان خارج کرد و به چرخه تولید و مردم بازگشت.
دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازی خودروی کشور گفت: پس از چند ماه عرضه خودرو در بورس که قطعه سازان و خودروسازان به امید آن، تولیداتشان را افزایش داده بودند، به‌یکباره شاهد دخالت نهادهایی مثل شورای رقابت هستیم که مردم و تولیدکنندگان را بلاتکلیف گذاشتند.
عرضه خودرو در بورس‌کالا این روزها با بازگشت شورای رقابت دچار چالش شده و ادامه این شیوه موافقان و مخالفان خاص خود را دارد. هرچند خودروسازان با توجه به بهبود اوضاع نقدینگی‌شان به واسطه عرضه محصولاتشان در بورس کالا، ادامه این شیوه را می‌پسندند، اما قطعه‌سازان می‌گویند چندان نفعی از «خودروی بورسی» به آنها نرسیده است. در گفت‌وگویی که با بابک کریم‌خان مدیرعامل شرکت قطعه‌سازی پیک افروز غرب و سید‌حسین بحرینیان مدیرعامل شرکت قطعه‌سازی تکلان طوس (هر دو از اعضای انجمن صنایع همگن قطعه‌سازی) انجام داده‌ایم، به موضوع نفع قطعه‌سازان از عرضه خودرو در بورس‌کالا و همچنین مسائلی مانند زیان‌دهی خودروسازان و چالش نقدینگی قطعه‌سازها پرداخته‌ایم.
کارشناس بازار سرمایه با طرح این پرسش که مخالفان عرضه خودرو در بورس کالا باید به صراحت اعلام کنند که راهکار و روش فروش منصفانه و عادلانه خودرو از نظر آنها چیست؟ گفت: همه باید از اقدام دولت سیزدهم یعنی عرضه کالاها از جمله خودرو در بستر شفاف بورس کالا حمایت کنند.
تعدادی از فعالان بازار سرمایه در نامه‌ای به آیت‌الله رییسی، با اشاره به تصمیم شورای رقابت برای لغو عرضه خودرو در بورس کالا و افت ۱۰۰هزار میلیارد تومانی ارزش بورس، خواستار حمایت عملی رئیس جمهوری شدند.
عضو هیات رییسه کمیسیون صنایع و معادن مجلس گفت: روش عرضه خودرو در بورس کالا به دلیل حذف قیمتگذاری دستوری مورد تایید است و امیدواریم میدان برای عرضه همه خودروهای کشور در بورس کالا فراهم شود تا علاوه بر رونق عرضه خودرو در بورس، شاهد رشد شفافیت و خرید آسان مردم از بورس باشیم.
مدیرکل دفتر صنایع خودرویی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت: موتورسیکلت‌سازان کشور در ۱۰ ماهه امسال نزدیک به ۳۸۰ هزار دستگاه موتورسیکلت تولید کردند که در مقایسه با مدت مشابه پارسال (۱۹۸ هزار دستگاه) رشد بیش از ۸۸ درصدی نشان می‌دهد.
با گذشت بیش از ۱۰ ماه از سال جاری و با وجودی که تولید خودرو در این مدت از مرز یک میلیون دستگاه گذشته و خودروسازان به دنبال کسب رکورد جدیدی تا پایان سال هستند، اما قطعه سازان می‌گویند هنوز آن‌طور که باید قراردادهای فیمابین آنها و خودروسازان مطابق با نرخ تورم و دیگر شاخص‌ها اصلاح نشده است.
