یکی از مهمترین چالش‌هایی که بعضاً مخالفان جایگزینی خودروهای سنتی با خودروهای الکتریکی به آن اشاره دارند، تأثیرات منفی اقتصادی این موضوع با تمرکز بر دو حوزه اصلی یعنی ریسک‌های تأمین مالی و کاهش اشتغال در بخش خودروهای مرسوم است.
با این وجود، گزارشات بین المللی بر این نکته تاکید دارند که نوآوری در مدل‌های کسب و کار این حوزه و همچنین حوزه‌های فعالیت‌های متنوع و جدید نظیر تولید سلول باتری، تولید قطعات تولید الکترونیک و نیمه‌هادی‌ها، فناوری‌ها و زیرساخت‌های شارژ، استفاده از باتری به عنوان یک سرویس (BaaS) برای کاهش هزینه، لیزینگ و روش‌های تأمین مالی جدید، می‌تواند کاهش اشتغال ناشی از توجه کمتر به خودروهای سنتی را به طور کامل پوشش دهد. ریسک‌های مرتبط با تامین مالی خودروهای الکتریکی نظیر هزینه عملیات و نگهداری بالا، سرعت تغییر و منسوخ شدن فناوری، ورشکستگی سازنده، الگوی ذهنی مشتریان، تغییر سیاست و ارزش فروش مجدد پایین و همچنین نرخ بهره بالاتر و نرخ بالای بیمه نیز سبب شده است تا مؤسسات تامین مالی خودروهای سنتی تمایلی به تامین مالی خودروهای الکتریکی نداشته باشند.
بنابراین حوزه تأمین مالی و استفاده از روش‌های نوآورانه توسط فین تک ها نیز از جذاب ترین زمینه های کسب و کار در این صنعت است. بعید است که هژمونی سنتی سازندگان تجهیزات اصلی خودرو، «حق برنده شدن» واضحی در صنعت خودروهای الکتریکی برای آنها فراهم کند. اما با توجه به نقش آفرینی زیاد فناوری و توانایی انطباق با قوانین و مقررات در حال تغییر سریع و نیازهای مشتری که کلید موفقیت است، استارت‌آپ‌های مبتنی بر فناوری یا مدل‌های نوین کسب و کار این توانایی را دارند که فضای اشغال شده توسط سازندگان بزرگ تجهیزات اصلی خودرو را مختل کنند.
در یک مطالعه در کشور هندوستان، نقش استارت آپ‌های هندی در زنجیره ارزش خودروهای الکتریکی بررسی و در جدول ذیل ارائه شده است.
نکات کلیدی
با توجه به تنوع مدل های کسب و کار و حوزه های جدیدی که با توسعه و گسترش خودروهای الکتریکی ایجاد خواهد شد، فرصت‌هایی برای اشتغال سرمایه انسانی متخصص و همپایی فناورانه کشورها و شرکت های متأخر ایجاد خواهد شد:
۱- ارتقای کسب و کارهای جدید راهکار هم پایی فناورانه با کشورهای پیشرو
کشور چین از پنجره فرصت گذار به خودروهای الکتریکی در جهت سیطره بر حوزه های استراتژیک آن استفاده کرده است. به عنوان نمونه، ۵۳ درصد هزینه موتور الکتریکی این خودروها را آهن ربا تشکیل داده است که تأمین‌کننده اصلی آن در دنیا کشور چین است. این موضوع برای معادن لیتیوم نیز صدق می کند. با این وجود کشف معادن لیتیوم در ایران نیز پنجره فرصت فناورانه ای برای توسعه زنجیره ارزش ساخت سلول های باتری الکتریکی در کشور ایجاد کرده است. توسعه شرکت های دانش بنیان در حوزه های برق و الکترونیک و حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات نیز ظرفیتی مناسب برای توسعه فناوری های این حوزه در کشور ایجاد کرده است. بر اساس آخرین آمار موجود حدود ۴۵ درصد از کل شرکت های دانش بنیان کشور در این دو دسته فعالیت می کنند. در حوزه فناوری های نوظهور نیز بر اساس آمار سایت SCIMAGO ایران در سال ۲۰۲۲ در رتبه ۱۵ در تولید علم هوش مصنوعی و ۱۲ برق و مهندسی الکترونیک قرار دارد که کاربردی کردن این دانش می تواند پنجره فرصت توسعه کسب و کارهای جدید این حوزه را در کشور باز نماید.
۲- حمایت از توسعه استارتاپ های فناوری محور به عنوان تخریب خلاق وضعیت موجود و افزایش اشتغال سرمایه انسانی تحصیلکرده
همانطور که عنوان شد هژمونی سنتی تولیدکنندگان خودرو و تجهیزات اصلی آن به راحتی امکان فعالیت به صنایع فعال در حوزه خودروهای الکتریکی را نخواهند داد. بر این اساس و با توجه به وجود زمینه نقش آفرینی گسترده استارتاپ ها در تمام زنجیره ارزش شامل ساخت تجهیزات اصلی، اپراتور ناوگان، اجاره خودرو، راه حل‌های انرژی، راه حل‌های بازیافت و اسقاط، تأمین مالی/ بیمه و زیرساخت‌ها و فناوری‌های شارژ، دولت می تواند با تنظیم مقررات مناسب، حمایت از مدل کسب و کار نوآورانه، توسعه دانش فنی فناورانه و تأمین سرمایه موردنیاز استارتاپ های این حوزه، تحول در ساختارهای سنتی اقتصاد را دنبال کند.
۳- توسعه روش های نوین تأمین مالی
یکی از محورهایی که در توسعه این صنایع باید مورد توجه قرار گیرد، نوآوری در حوزه تأمین مالی است. در سطح جهانی مکانیسم های مالی، مانند تسهیلات جهانی محیط زیست (GEF) و صندوق آب و هوای سبز (GCF)، متشکل از دولت ها، مؤسسات بین المللی، بخش خصوصی و سایر سازمان هایی است که کمک های مالی و بودجه برای برنامه های حیاتی برای حفظ محیط زیست و کاهش انتشار گازهای گلخانه ای که از مزایای اصلی خودروهای الکتریکی است انجام می دهند. علاوه بر این، استفاده از روش های نوین تأمین مالی نظیر تسهیلات با نرخ بهره پایین، ایجاد صندوق های توسعه ای ویژه، ساز و کار Feebate (اعطای یارانه به خریداران خودروهایی که متوسط مصرف سوخت کمتری نسبت به سایر خودروهای آن کلاس دارند)، انتشار اوراق قرضه سبز و توسعه صندوق های سرمایه گذاری مشترک مابین دولت و تولیدکنندگان خودروهای برقی و فناوری های مرتبط با آن، تأمین مالی توسط چند بانک با حفظ ذخیره لازم برای کاهش زیان و وام های ویژه به استارتاپ ها و شرکت های دانش بنیان می تواند در توسعه صنعت خودرو الکتریکی در کشور مورد استفاده قرار گیرد.
نویسنده: محمدرضا عطارپور، استادیار موسسه مطالعات و پژوهش های بازرگانی
منبع: ایرنا
صنعت خودرو در دهه ۹۰ وضعیت نابسامانی را پشت سر گذاشت به طوری که تا پایان تابستان سال ۱۴۰۰، انبارهای خودروسازان شاهد تجمع بیش از ۱۷۰ هزار دستگاه خودروی ناقص بودند که نشان از عمق بحران در این صنعت دارد.
بررسی آمارهای بانک مرکزی نشان میدهد، در سال گذشته نزدیک به یک میلیارد و ۷۵۰ میلیون دلار قطعات خودرو و لوازم یدکی
از طریق رویه واردات در مقابل صادرات خود وارد کشور شده است.
آژیر قرمز افت تولید خودرو در کشور روشن شده است.
مدیرعامل شرکت سازه گستر سایپا گفت: برای اولین بار توسط یکی از شرکت‌های زنجیره تامین، خودکفایی در تولید قطعه اینفلیتور (چاشنی انفجاری) ایربگ خودرو حاصل شد.
رییس انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودروی کشور معتقد است پایان قیمت گذاری دستوری و اصلاح قیمت خودرو در کارخانه نهایتا کاهش قیمت خودرو در بازار آزاد را در پی خواهد داشت.
عضو هیات رییسه انجمن همگن قطعه سازان کشور گفت: ایران نفت خود را به قیمت ارزانتر از نرخ روز به چین صادر می کند و چین در ازای خرید نفت به جای دادن پول آن به ایران، کالا از جمله خودرو به ایران صادر می کند.
دبیر انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه‌سازان خودرو کشور ضمن اشاره به جلسه اعضای این انجمن با وزیر صمت و تشریح ابرچالش‌های مجموعه صنعت خودرو کشور (خودروسازی و قطعه‌سازی) و انتقاد از چینی شدن صنعت خودرو کشور، به بیان پیش نیازها و الزامات برنامه تولید یک میلیون و ۷۰۰ هزار دستگاه خودرو در سال جاری پرداخت.
قطعه سازانی که برای تامین مواد اولیه و قطعات نیمه ساخته خود نیازمند واردات هستند، ضروری است به سرعت با تکمیل عملکرد سال های ۱۴۰۰، ۱۴۰۱ و ۱۴۰۲ در سامانه جامع تجارت، به ثبت پیش بینی برنامه تولید خود در سال ۱۴۰۳ به صورت ماهانه اقدام و سپس از سوی ادارات کل صمت استان مربوطه پیگیری های لازم را به عمل آورند.
شرکت ساپکو با ارسال نامه رسمی به انجمن صنایع همگن قطعه سازی کشور اعلام کرد: تمام سازندگان قطعات خودرو کشور لازم است حداکثر تا ۱۱ خردادماه اطلاعات ثبت سفارش مرتبط با نیاز ایران خودرو را در سامانه جامع تجارت بارگذاری کنند.
معاون صادرات و امور بین الملل ایران خودرو، با بیان اینکه در سال جاری برنامه صادرات به کشورهای حوزه CIS دنبال خواهد شد، گفت: در این میان، حجم صادرات به بازار روسیه بیش از سایر کشورها و به صورت گسترده‌تر خواهد بود.
بعد از پیگیری برخی رسانه‌ها در خصوص حجم بالای تخصیص ارز به مونتاژکاران و عدم کاهش التهابات بازار خودرو، وزیر صمت تیم کارشناسی را به جهت بررسی فرایندهای مذکور تعیین کرد.
وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی در جریان برگزاری مراسم «اعطای نشان اقتصاد مقاومتی به واحدهای تولیدی نمونه کشور و تجلیل از بانوان کارگر»، از رضا رضایی کارآفرین برتر کشور و عضو هیات مدیره انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودروی کشور تمجید کرد.
کارآفرین برتر کشور و عضو انجمن صنایع همگن نیرو محرکه و قطعه سازان خودرو کشور گفت: نیروی انسانی به‌ویژه کارگران با برخورداری از آموزش‌های مداوم، با ارتقای بهره‌وری و کیفیت کار در بنگاه‌ها، توان تولید را بالا می‌برند و یک سرمایه به معنای واقعی کلمه هستند.
وزیر صنعت، معدن و تجارت در نشست خبری ششمین نمایشگاه توانمندی‌های صادراتی «ایران اکسپو» با بیان اینکه در تولید خودرو نامدار هستیم، گفت: برخی کشورهای اروپایی طالب خودروهای ایرانی هستند.
انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودروی کشور گفت: به اندازه تولید ۲ میلیون خودرو، ظرفیت تولید در داخل داریم، اما از آنجایی که در واردات، سودی وجود دارد که در تولید نیست، بخش زیادی به سمت واردات می‌روند.
وزیر صمت با اشاره به برنامه‌های توسعه‌ای برای صنعت خودرو در سال جاری، از برنامه‌ریزی برای افزایش ۲۰ درصدی تولید خودرو برای امسال خبر داده و اعلام کرد که در حال حاضر تیراژ روزانه تولید خودرو به ۵۰۰۰ دستگاه رسیده است.
با انتشار آمار رسمی گمرک با عنوان ۱۰۰ واردکننده برتر کشور در سال ۱۴۰۲، مشخص شد که پنج خودروساز اصلی بخش خصوصی در این جمع حضور پررنگی دارند.
مدیر طرح خودروهای برقی وزارت صنعت معدن تجارت از واردات ۸ تا ۱۰ هزار خودروی برقی به کشور طی ۳ ماه آینده خبر داد.
در مراسمی با حضور «عباس علی آبادی» وزیر صنعت، معدن و تجارت، خط تولید لنت دیسکی شرکت «آسیا لنت» در سمنان افتتاح شد و به بهره‌برداری رسید.
در جریان سفر رییس‌جمهور و هیات دولت به استان سمنان، «عباس علی‌آبادی» وزیر صنعت، معدن و تجارت با حضور در شرکت قطعه سازی «سامفر» از نزدیک به بازدید از خطوط تولید و محصولات این شرکت پرداخت و در جریان روند تولید در این شرکت بزرگ تولیدکننده قطعات حساس خودرویی قرار گرفت.
گمرک ایران برای اولین بار با بررسی ۲۶۱ کد تعرفه، جزئیاتی از واردات اجزاء و قطعات خودرو و موتورسیکلت در سال ۱۴۰۲ را اعلام کرد.
رییس انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودروی کشور با بیان اینکه برخی استانداردهای الزامی تعریف شده برای صنعت خودرو، کاربردی در کشورمان ندارد، بر لزوم پالایش مجدد این استانداردها تاکید کرد.
