مهدی مطلب زاده*
اگر تاثیرات مستقیم صنعت خودرو را بر قطعه سازان و زنجیره تامین در نظر بگیریم، باید گفت خودروسازی تنها صنعتی است که بخش قابل توجهی از آن خصوصی است و توسط آمریکا تحریم شده است. واکنش دولت، وزارت صمت و صنعتگران خودرو و قطعه سازی در برابر این تحریم ها، نهضت ساخت داخل بود که تاکنون ۴ میز تخصصی برای تسریع در اجرای آن برگزار شده و ۱۲۵ قطعه ساز برای طراحی و ساخت داخلی ۱۵۴ قطعه قراردادهایی به ارزش ۴ هزار و ۴۶۰ میلیارد تومان به خودروسازان امضا کردند. ۳۴۱ میلیون یورو کاهش ارزبری نیز از دیگر نتایج این قراردادها بود و همزمان با نهضت ساخت داخل قطعات و مجموعه های خودرو تلاش گسترده ای برای داخلی سازی مواد اولیه شکل گرفت که نتیجه آن نیز صرفه جوئی ارزی حدود ۳۸ میلیون یورویی بود. یک محاسبه ساده ریاضی نشان می دهد در فرآیند ذکر شده، میانگین نرخ یورو برای قطعات یاد شده حدود ۱۳ هزار تومان است؛ حال آنکه نرخ کنونی این ارز در بازار در کانال سی هزار تومان تغییر می کند.
برای افزایش این روند نیاز به سرمایه گذاری است و سرمایه گذاری امنیت می خواهد. بر کسی پوشیده نیست که اجاره پول در کشور ما بسیار گران است و با بهره ۲۴ درصدی که بر اثر معادلات پیچیده بانکی به بالای ۳۰ درصد نیز می رسد، سرمایه گذاری برای طراحی، تولید و ساخت داخل کردن قطعات به هیچ عنوان توجیه ندارد. بنابراین برای رفع این مشکل و ترغیب سرمایه گذاران و صنعتگران به حضور در این حوزه مشوق های لازم است که می توان آنها را در دو بخش “حاکمیتی” و “خودروسازی” تقسیم بندی کرد.
مشوق های حاکمیتی برای ایجاد انگیزه در خودروساز و قطعه ساز برای تعمیق ساخت داخل شامل اختصاص تسهیلات با بهره پائین، اختصاص منابع صندوق توسعه ملی، تدوین مشوق های مالیاتی، حمایت رسانه ای-تبلیغاتی، تکریم و حفاظت از مالکیت معنوی و جلوگیری از واردات رسمی و غیررسمی قطعات است.
از سوی دیگر مشوق هایی که خودروسازان می توانند برای ترغیب زنجیره تامین به سرمایه گذاری در ساخت داخل قطعات در نظر بگیرند، شامل خرید قطعه با قیمت تمام شده معادل واردات در ابتدای کار و کاهش قیمت بلند مدت، خرید نقدی قطعات تحویلی، قرارداد عادلانه و تضمین تک سورسی و مشارکت در سرمایه گذاری است.
علاوه بر در نظر گرفتن تمام یا دستکم بخشی از این مشوق ها، تلاش برای بهبود فضای کسب و کار یا به عبارت واقع گرایانه تر، رفع تحریم های داخلی نیز از ضروریاتی است که باید در دستور کار قرار گیرد. واقعیت تلخ این است که هر جا که توسط آمریکا برای زمینگیر کردن اقتصاد و صنعت کشور شناسائی نشده، از سوی تحریم کنندگان داخلی به طور کامل پوشش داده شده است! محدودیت های خلق شده توسط بانک مرکزی در جهت تامین ارز و اقدامات صورت گرفته برای بحران نقدینگی، کالاهای متوقف شده در گمرک و عدم امکان سفارش گذاری جدید از مهمترین سرفصل های این خود تحریمی ها هستند.
نکته حائز اهمیت دیگر در بحث افزایش بومی سازی قطعات خودرو کشور این است که هر چه عمق ساخت داخل بیشتر شود، طراحی و تولید قطعات باقی مانده سخت تر و پیچیده تر می شود و بازگشت سرمایه گذاری صورت گرفته برای آن نیز طولانی تر خواهد بود. بنابراین بدیهی است که اگر مشوق های یاد شده و لازم برای ادامه روند نهضت ساخت داخل اجرا نشوند، صنعتگران حوزه قطعه سازی برای سرمایه گذاری در این بخش انگیزه ای نخواهد داشت و نتیجه این توقف نهضت داخل، تهدید جدی صنعت خودرو به عنوان پیشران ۶۴ رشته صنعتی کشور است.
* نایب رییس انجمن تخصصی صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو کشور
نایب رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران گفت: قیمت گذاری دستوری در اقتصاد باعث شکل‌گیری رانت‌های متعدد و عدم تخصیص بهینه منابع می‌شود که برخلاف برخی ادعاها در نهایت به زیان مصرف‌کننده نهایی تمام خواهد شد.
برنامه تأمین برق صنایع در ایام اوج بار شبکه بر اساس اطلاعیه مشترک بین وزارتخانه‌های نیرو و صمت در خصوص تأمین برق صنایع در تابستان ۱۴۰۲ اعلام شد که بر اساس آن برق مورد نیاز بیش از ۹۰ درصد واحدهای صنعتی و تولیدی کشور، بدون هیچ محدودیتی تأمین خواهد شد.
دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو کشور گفت: برآورد این انجمن و ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز، واردات سالیانه دست کم ۲ میلیارد دلار لوازم یدکی و قطعات خودرویی قاچاق به کشور است.
رییس کمیسیون اصل ۹۰ قانون اساسی با اشاره به ابلاغ قطع نوبتی برق صنایع در تابستان کنونی گفت: نباید بخش صنعت نخستین قربانی محدودیت منابع برق در کشور با قطع نوبتی برق شود و قطعی برق باید بین مصارف خانگی مردم و صنعت تقسیم شود.
رئیس کمیسیون صنعت و معدن اتاق بازرگانی تهران گفت: سایه سنگین نظام دستوری در اقتصاد ایران طی سال های گذشته پیامدهای ناگواری همچون کاهش اشتغال، به خطر افتادن حیات صنایع، فرار سرمایه و سود بردن عده‌ای رانت‌باز را به همراه داشته است که امیدواریم دولت سیزدهم تلاشش را برای اصلاح این موضوع به کار گیرد.
سرپرست معاونت دفتر واردات گمرک ایران خواستار آن شد تا اصلاحیه قانون قاچاق که قانونی سختگیرانه است، جدی گرفته شود و تولیدکنندگان و قطعه سازان، همه مفاد آن را بخوانند و رعایت کنند.
مدیرکل دفتر تعرفه گمرک گفت: گمرک در تلاش است تا با ارائه تسهیلات ویژه که برای واحدهای تولیدی در نظر گرفته شده، در چرخه تامین کالا و اجزا و قطعات برای واحدها نقش سازنده و مثبت داشته باشد.
مدیرعامل گروه صنعتی ایران خودرو با بیان این که تدابیر اتخاذ شده از سوی وزارت صمت و بانک مرکزی سبب تسهیل تامین ارز در شبکه تامین و ایران خودرو شده، تصریح کرد: در حال حاضر تولید روال عادی داشته و چالشی در زمینه تامین و تغذیه خطوط تولید وجود ندارد.
مدیرعامل گروه خودروسازی سایپا با اعلام اینکه از ابتدای سال جاری تا ۷ خردادماه، این مجموعه ۸۶ هزار و ۶۱۸ دستگاه خودرو تولید کرده است، گفت: از آنجا که توافقات خوبی میان وزارت صمت و بانک مرکزی در خصوص تامین ارز خودروسازان و قطعه سازان صورت گرفته، تولید خودرو سیر افزایشی پیدا کرده است.
سرپرست وزارت صمت گفت: با همکاری مؤثر بانک مرکزی، تأمین ارز صنایع به‌ویژه صنایع خودرو بدون هیچ وقفه‌ای ادامه دارد، ضمن اینکه واردات خودرو با رفع موانع عملیاتی شده و ترخیص این خودروها تسریع شده است.
معاون صنایع حمل و نقل وزیر صنعت، معدن و تجارت از تامین ارز صنایع خودرو و قطعه سازی در سال جاری خبر داد.
دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودروی کشور، با اشاره به اعمال محدودیت‌های برق صنایع در آینده نزدیک از برنامه ریزی قطعه سازان برای خرید ژنراتور به منظور تولید و تامین برق خبر داد.
مدیرعامل شرکت مدیریت شبکه برق کشور ضمن تأکید بر اهتمام صنعت برق بر افزایش انرژی برق تحویلی به صنایع در سال رشد تولید، گفت: وزارت نیرو و وزارت صمت برای تأمین برق پایدار صنایع در سال رشد تولید به توافق رسیدند.
معاون صنایع حمل‌ونقل وزارت صنعت، معدن و تجارت در نامه‌ای به رئیس سازمان توسعه تجارت نسبت به توقف قریب‌الوقوع خطوط تولید خودروسازان هشدار داد و خواستار لغو محدودیت سیستمی تخصیص ارز برای صنعت خودرو شد.
عضو هیات مدیره انجمن قطعه سازان همگن، حضور در نمایشگاه اتومبیلیتی ۲۰۲۳ مسکو را فرصتی برای ارائه توانمندی قطعه سازان و خودروسازان ایرانی برشمرد و گفت: کاهش مشکلات صادراتی و تطابق با استانداردهای روسیه، مسیر شرکت‌های ایرانی را برای حضور پر رنگ در بازار این همسایه شمالی هموار خواهد کرد.
رئیس کمیته ساخت داخل و دانش بنیان انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو کشور گفت: هزینه های انجام شده در پروژه های تحقیق و توسعه شرکت‌های قطعه‌سازی، در قالب اعتبار مالیاتی اعطا می شود و معادل آن از مالیات بر عملکرد مربوط به سال انجام هزینه مذکور یا سال های بعد کسر می شود.
دبیر انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه سازان خودرو از عدم تخصیص و تامین ارز و قطعی‌های برق به عنوان دو چالش اساسی فراروی صنعت قطعه‌سازی در شرایط کنونی نام برد که تولید و تیراژ قطعات را با مشکل مواجه خواهد کرد.
«ابراهیم دوست‌زاده» عضو هیات مدیره انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودروی کشور می‌گوید: به‌رغم ریزش بازار، حاشیه سود بالای خودروهای داخلی محفوظ است. زیرا بازار هوشمندانه عمل می‌کند و می‌داند بنا بر ارزش واقعی خودروها، ۷۰ درصد از گپ قیمت بین کارخانه و بازار درست است
درحالیکه خودروساز متعهد شده که مطالبات قطعه سازان را ۱۲۰ روزه پرداخت کند، اما برخی از قطعه سازان پس از گذشت ۱۰ ماه هم موفق به دریافت مطالبات خود از خودروساز و علی الخصوص شرکت ساپکو نشده اند.
مدیر عامل بورس کالای ایران گفت: صنعت برق و صنعت خودرو به واسطه قیمت گذاری دستوری در حال نابودی و کاهش سرمایه‌گذاری هستند گفت: راه اشتباه رفته و تجربه شده قیمت گذاری دستوری کمکی به اقتصاد نخواهد کرد و آب در هاون کوبیدن است.
عضو هیات مدیره انجمن صنایع همگن نیرومحرکه و قطعه‌سازان خودروی کشور گفت: اکنون مطالبات قطعه سازان و زنجیره تامین از خودروسازان نسبت به سال گذشته افزایش یافته و این مساله سبب می‌شود تا به‌ویژه قطعه‌سازان کوچک امکان تداوم فعالیت‌هایشان کاهش یابد و رو به تعطیلی و تعدیل نیرو بروند.
مدیرکل صنایع خودروی وزارت صنعت، معدن و تجارت گفت که با اجرای طرح مالیات بر سوداگری و سفته‌بازی جهت‌دهی معاملات خودرو میسر شده و امکان نقل وانتقال خودرو به مصرف‌کننده واقعی فراهم می‌شود.
